Choć ból głowy jest bardzo powszechny, nie należy go bagatelizować. Tym bardziej, jeśli pojawia się regularnie, a jego przyczyn nie sposób upatrywać w niedospaniu czy zmianach ciśnienia atmosferycznego. Występują różne rodzaje bólu głowy, czy też twarzy. Lek przeciwbólowy to pomoc doraźna, a odwlekanie wizyty u lekarza może być poważne w skutkach.
Rodzaje bólu głowy: ból z jednej strony
Przyczyna: Migrena
Objawy: Główną cechą migreny jest bardzo silny, pulsujący ból, najczęściej (choć nie zawsze) ograniczający się do jednej strony głowy. Typowy napad trwa do 72 godzin. Jakikolwiek ruch zaostrza dolegliwości. Towarzyszą mu nudności, wymioty, wrażliwość na światło i dźwięk. Część przypadków poprzedza tzw. aura (15-30 minut przed) – pojawiają się mroczki przed oczami, błyski światła, zygzakowate linie, mrowienie czy drętwienie rąk i nóg. Niejednokrotnie przed napadem odczuwa się rozdrażnienie lub – przeciwnie – senność, wzmożone pragnienie czy ochotę na słodycze.
Postępowanie: Podczas napadu najlepiej położyć się, eliminując dopływ bodźców. Ruch potęguje ból. Aby go złagodzić, stosuje się zimne okłady oraz masaż głowy, szyi i barków. Na ogół także konieczne jest wzięcie leków przeciwbólowych (paracetamol, NLPZ, ich połączenia, np. z kofeiną, kodeiną) i przeciwwymiotnych. Dużą skutecznością cieszą się tryptany (zastosowane odpowiednio wcześnie potrafią przerwać atak migreny) i alkaloidy sporyszu. Napady wzmagać może zła dieta – zrezygnujmy więc z sera, czekolady, marynat, kofeiny, alkoholu.
Rodzaje bólu głowy: ból po obu stronach
Przyczyna: Ból napięciowy
Objawy: Charakterystyczny objaw – ból – pojawia się w sytuacjach zdenerwowania lub zmęczenia. Wyzwalają go też: głód, niedosypianie, stany depresyjne, brak ruchu, nieprawidłowa postawa, zażywanie niektórych leków, zmiany hormonalne. Na ogół łagodny lub umiarkowany, tępy, występuje po obu stronach czaszki. Trwa on od 30 minut do kilku godzin, choć bywa, że jest odczuwany przez tydzień. Bólowi towarzyszy wrażliwość skóry głowy, bóle mięśni szyi i barków, bezsenność, zmęczenie, drażliwość, trudności w koncentracji. Ruch nie potęguje dolegliwości.
Postępowanie: Wskazany jest odpoczynek, działanie zimnem lub ciepłem (to drugie preferowane przez chorych) oraz masaż głowy, karku i barków. Często konieczne jest sięgnięcie po tabletkę przeciwbólową (paracetamol, NLPZ, leki dwuskładnikowe, np. z kodeiną, kofeiną). W przypadku często powtarzających się ataków warto skonsultować się z lekarzem w celu potwierdzenia diagnozy. W razie wątpliwości skieruje on na dalsze badania, np. tomografię komputerową.
Rodzaje bólu głowy: Twarz po jednej stronie
Przyczyna: Neuralgia nerwu trójdzielnego
Objawy: Charakterystyczny jest nagły, silny, kłujący lub piekący, podobny do rażenia prądem ból po jednej stronie twarzy. Wyzwalany jest przez bodźce – dotyk twarzy, mówienie, powiew wiatru, zmianę temperatury. Ból pojawia się jedynie w ciągu dnia, zaczyna się nagle i tak też kończy. W miarę trwania choroby wzrasta liczba ataków i czas ich trwania. Bólowi może towarzyszyć: wyciek z nosa, łzawienie, zaczerwienienie skóry twarzy, ślinotok, pogorszenie słuchu, zaburzenia smaku, skurcze mięśni twarzy. Atak często poprzedza aura – drgawki mięśni, mrowienie, zaburzenia czucia.
Postępowanie: Objawy powinny skłonić do szybkiej wizyty u lekarza. Choroba ma charakter przewlekły, przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Nieleczona, bądź źle leczona powoduje, że ból się utrwala, a oporność na leki rośnie. W farmakoterapii stosuje się karbamazepinę oraz inne leki przeciwdrgawkowe, przeciwzapalne i witaminy z grupy B. Gdy dolegliwości są bardzo dokuczliwe, wykonuje się blokady gałęzi nerwu poprzez ostrzykiwanie ich środkiem znieczulającym.
Rodzaje bólu głowy – cała głowa
Przyczyna: Guz mózgu
Objawy: Wbrew pozorom, to nie ból głowy jest pierwszym i charakterystycznym objawem guza mózgu. Wcześniej pojawiają się porażenia, trwałe zaburzenia wzroku, zaburzenia psychiczne – znaczne problemy z pamięcią, koncentracją i mową, napady epilepsji. Ciągły, męczący ból trwający nieprzerwanie tygodniami musi budzić niepokój. O istnieniu guza może także świadczyć nagły ból głowy, jeśli występuje u osoby po 40. r.ż. i połączony jest z wymiotami. W późniejszej fazie choroby ból pojawia się na ogół rano (przed rozpoczęciem aktywności), wywołując uczucie rozsadzania głowy. W miarę wzrastania guza jego nasilenie jest coraz większe.
Postępowanie: Dolegliwości wymagają niezwłocznej konsultacji lekarskiej. Ignorowanie objawów może zagrażać życiu. Aby rozpoznać guza mózgu wykonuje się szereg badań:
- neurologiczne,
- dna oka oraz płynu mózgowo-rdzeniowego,
- badanie EEG (czynności elektrycznej mózgu),
- tomografię komputerową (TK)
- rezonans magnetyczny (MR).
Leczenie guzów na ogół jest chirurgiczne – zależy od umiejscowienia zmiany i charakteru guza.
Rodzaje bólu głowy: potylica i kark
Przyczyna: Tętniak, krwotok podpajęczynówkowy
Objawy: Większość osób o istnieniu tętniaka dowiaduje się dopiero w momencie jego pęknięcia (wcześniej nie daje charakterystycznych objawów). Pojawia się wtedy nagły, rozpierający ból głowy, określany przez pacjentów jako „najgorszy w życiu”, najbardziej odczuwalny w części potylicznej czaszki i karku, zwykle nasilający się podczas ruchu. Towarzyszą mu nudności, wymioty, czasem światłowstręt. Często dochodzi do utraty świadomości mogącej trwać nawet miesiącami.
Postępowanie: Symptomów tych nie wolno lekceważyć. Niezwłocznie należy udać sie do lekarza, gdyż może nastąpić kolejne, większe krwawienie. W badaniu stwierdza się obecność objawów oponowych: m.in. sztywność karku oraz (często) różnego stopnia zaburzenia świadomości. Może nastąpić też niedowład kończyn. Badaniem wykrywającym krwotok jest angiografia mózgu tomografii komputerowej. Konieczna jest hospitalizacja i leczenie neurochirurgiczne.
Rodzaje bólu głowy: głowa w okolicy potylicy
Przyczyna: Nadciśnienie tętnicze
Objawy: Typowym dla nadciśnienia bólem jest ten odczuwany szczególnie w okolicach potylicy. Pojawia się on rano i związany jest z podnoszeniem się ciśnienia krwi po przebudzeniu. Pacjenci opisują to uczucie obrazowo: „jakby się miało kamień wewnątrz głowy”. Silny ból głowy może pojawić się przy gwałtownym wzroście ciśnienia krwi. Często zapowiada to zapowiada to groźne powikłania. Towarzyszą bólowi głowy często zawroty głowy, mdłości, ból w klatce piersiowej, zaczerwienienie na twarzy, uczucie duszności.
Postępowanie: Należy zmierzyć ciśnienie w celu potwierdzenia jego wartości. Trzeba też wziąć odpowiednie leki, o ile jesteśmy pod kontrolą kardiologa.
Gdy pomimo tego objawy nie ustępują, dla bezpieczeństwa lepiej wezwać pogotowie. Jeśli taki incydent ma miejsce pierwszy raz, koniecznie należy w szybkim czasie wybrać się na konsultację kardiologiczną. Poza stosowaniem odpowiednich leków, w dalszym postępowaniu należy zmienić tryb życia – rzucić palenie, schudnąć, ograniczyć sól i tłuszcze zwierzęce, zwiększyć aktywność fizyczną.
Rodzaje bólu głowy: W zależności od rodzaju zatoki: czoło, policzki, szczęka
Przyczyna: Choroby zatok
Objawy: W zależności od rodzaju zatok, ból dotyka różnych części głowy i twarzy. Może nasilać się przy pochylaniu głowy, obejmować szczękę, szczyt głowy, policzki. Ból bywa bardzo silny, rozpierający. Jeżeli pojawiają się zaburzenia czucia w okolicy policzka, to może być to niepokojącym symptomem obecności w zatoce zmian rozrostowych. Bólowi towarzyszy uczucie zatkania, wyciek z nosa (wodnisto-śluzowy lub ropny), upośledzony węch, ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, obrzęk powiek, drapanie w gardle, gorączka oraz ogólne osłabienie. Ból i uczucie pełności może potęgować ruch lub ucisk chorej zatoki.
Postępowanie: Leki przeciwbólowe, działanie ciepłem, na przykład sauna, gorące kąpiele, kompresy, specjalne lampy nagrzewające, inhalacje ziołowe – to sposoby na walkę z bólem zatok, ale nie zawsze skuteczne. W niektórych przypadkach, w celu potwierdzenia choroby, lekarz zleci wykonanie RTG zatok. Konieczne jest leczenie farmakologiczne. W przypadku zakażenia bakteryjnego – antybiotykoterapia, w pozostałych – objawowe (leki obkurczające błonę śluzową, NLPZ, leki mukolityczne rozrzedzające flegmę).
Rodzaje bólu głowy: Szczęka, policzek
Przyczyna: Choroby zębów
Objawy: Silny ból zęba, szczęki i okolicy kości policzkowej świadczyć może o zapaleniu ozębnej.
Na początku nieznaczny i przemijający, a następnie o znacznie większym nasileniu ból – tępy, świdrujący i promieniujący w okolicę kości szczęki i jarzmowej – to najprawdopodobniej wynik zapalenia miazgi. Towarzyszy mu obrzęk policzka. Uciążliwy i przeszywający ból może świadczyć o nieprawidłowym leczeniu kanałowym danego zęba.
Postępowanie: W pierwszym odruchu na ogół sięga się po środek przeciwbólowy. Później stosuje się także płukanki działające przeciwbólowo – zazwyczaj są to metody krótko działające. Bezwzględnie konieczna jest jak najszybsza wizyta u stomatologa. Odwlekanie jej może doprowadzić do nieodwracalnych zmian. Postępowanie stomatologa wiązać się będzie z rodzajem schorzenia.
