Test płodności i test ciążowy – jak działa

Badania wykazały, że 10-30% populacji jest dotknięta bezpłodnością, a co piąte małżeństwo ma trudności z poczęciem dziecka. Takie problemy pojawiają się u coraz większej liczby par. Są one głównie skutkiem niekorzystnych zmian cywilizacyjnych: zatrutego środowiska, nieodpowiedniej diety, zmęczenia i stresów, które zakłócają płodność i naturalne cykle kobiety. Przyczyną okresowej niemożności zajścia w ciążę mogą być także zaburzenia hormonalne oraz przebyte wcześniej choroby.Dlatego też bardzo ważne staje się niekiedy – w jak najwcześniejszym okresie, zanim jeszcze może to zrobić ginekolog – określenie okresu maksymalnej płodności, czyli owulacji (jajeczkowania), a w konsekwencji optymalnego terminu współżycia, albo zbadanie, czy kobieta już zaszła w ciążę. Ustalenie tej informacji jest możliwe dzięki różnego typu testom, które można kupić w aptece (bez recepty).

Największa płodność

Kobieta ma do wyboru m.in. testy owulacyjne, które umożliwiają w przybliżeniu określenie czasu największej płodności w celu poczęcia zaplanowanego dziecka. Dzięki nim można stwierdzić z dużym prawdopodobieństwem występowanie owulacji.

Na jakiej zasadzie działają? Określają stężenie w moczu hormonu luteinizującego LH (co odpowiada stężeniu LH w surowicy krwi), którego poziom jest najwyższy tuż przed jajeczkowaniem.

Hormon LH jest hormonem glikoproteinowym produkowanym przez przedni płat przysadki mózgowej w odpowiedzi na podwzgórzowy hormon pobudzający LHRH. Stężenie LH w surowicy krwi (oraz w moczu) zmienia się w czasie trwania cyklu miesięcznego. Na 12-24 godziny przed owulacją następuje maksymalny wzrost jego stężenia i jest to tzw. pik LH. Pod jego wpływem uruchomione są mechanizmy doprowadzające do pęknięcia pęcherzyka, z którego wydostaje się dojrzała komórka jajowa. Za pomocą testu w prosty, nieinwazyjny sposób można z dużym prawdopodobieństwem oznaczyć przewidywany dzień owulacji.

Ocena stężenia hormonu LH za pomocą testu zajmuje około 3 minut. W ten sposób wykrywa się z dokładnością do 2-3 dni optymalny – z punktu widzenia poczęcia – czas współżycia. Daje to maksymalną szansę zapłodnienia parom, które są już zdecydowane na posiadanie potomstwa oraz kobietom, bezskutecznie próbującym mieć dziecko. Dokładne określenie terminu owulacji jest również niezbędne dla kobiet, które zdecydowały się na sztuczne zapłodnienie (inseminację domaciczną). Możliwość stosowania testu w domu zmniejsza liczbę wizyt u lekarza i uciążliwych badań, co z kolei redukuje koszty leczenia.

Dzięki zastosowaniu tego testu można także poznać i zrozumieć fizjologię kobiety, czyli zależność między owulacją a cyklem menstruacyjnym. Dzięki analizie swojego cyklu kobieta ma możliwość przedstawienia lekarzowi informacji związanych z owulacją, co może pomóc w postawieniu szybkiej diagnozy i podjęciu działań, które zlikwidują problem. Należy przy tym zaznaczyć, że wyniki tych testów nie mogą służyć bezpośrednio do celów antykoncepcji, czyli zapobiegania ciąży.

Czy jesteś w ciąży?

Na podstawie innego rodzaju testów kobieta może sama w domu przekonać się, czy jest w ciąży. Ich działanie polega na wykryciu w moczu hormonu, który organizm wytwarza podczas ciąży, czyli gonadotropiny kosmówkowej (HCG).

Zaraz po owulacji pęknięty pęcherzyk jajnikowy przetwarza się w ciałko żółte wydzielające duże ilości progesteronu. Niezbędnym warunkiem utrzymania ciąży jest obecność we krwi hormonów ciałka żółtego – estrogenów i progesteronu. Gdyby ich nie było, śluzówka macicy uległaby degeneracji i zostałaby wydalona podczas krwawienia miesiączkowego. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte ulega zwyrodnieniu i zanika, powodując spadek poziomu progesteronu i innych hormonów płciowych, co jest sygnałem do rozpoczęcia wydzielania przez przysadkę mózgową FSH i LH, czyli rozpoczęcia nowego cyklu.

Jeżeli kobieta zajdzie w ciążę, wysoki poziom estrogenów i progesteronu hamuje wydzielanie gonadotropin przysadkowych: folikulostymuliny i hormonu luteinizującego; w ciągu całego trwania ciąży ich stężenie jest znikome.

Niejako na miejsce gonadotropin przysadkowych pojawia się inny hormon – wydzielana przez kosmówkę gonadotropina kosmówkowa (HCG) o działaniu podobnym do hormonu luteinizującego. To właśnie ona stymuluje funkcję wydzielniczą ciałka żółtego (tzw. ciałka żółtego ciążowego), zwłaszcza w początkowym okresie w ciąży.

Kobieta może testu użyć 7 dni po potencjalnym zapłodnieniu lub w terminie oczekiwanej miesiączki. Robi się go w domu, jest łatwy do wykonania i szybki, gdyż wynik pojawia się już po 3 minutach.

Warto wiedzieć

• Jeżeli test wykazał, że jesteś w ciąży, powinnaś zgłosić się do swojego lekarza, który ją potwierdzi i objaśni ci dalsze postępowanie.

• Tylko specjalistyczne leki zawierające HCG (zwykle podawane w iniekcjach) mogą mieć wpływ na rezultat testu. Inne terapie oddziałujące na płodność oraz leki przeciwbólowe i pigułki antykoncepcyjne nie powinny zmieniać wyniku.

Jak wykonać test ciążowy

• Tester, który wykorzystuje się do tego badania, ma podłużny, niewielki kształt i jest jednorazowy. Składa się z końcówki absorbującej oraz nasadki, którą nakłada się na tę końcówkę. W plastikowej obudowie testera znajdują się dwa okienka: małe i duże, w których odczytuje się wyniki.

• Aby wykonać badanie, końcówkę absorbującą testera przytrzymaj w strumieniu oddawanego moczu przez 5 sekund, kierując ją do dołu. Trzymając nadal końcówkę absorbującą testera skierowaną do dołu, usuń ją ze strumienia moczu. Teraz możesz już założyć nasadkę na tester.

• Odczekaj 3 minuty. W małym okienku pojawi się niebieska linia, co będzie dowodem prawidłowego wykonania testu i gotowości do wskazania wyniku.

• Jeżeli w dużym okienku pojawi się niebieska linia, oznacza to, że jesteś w ciąży. Nawet jeśli jedna z linii jest zabarwiona lekko i niewyraźnie, nadal jest to dowód obecności ciąży.

• Jeśli w dużym okienku nie pojawia się niebieska linia, oznacza to, że nie jesteś w ciąży.

Pamiętaj, że…

• Jeśli zastanawiasz się, kiedy wykonać test, bo masz nieregularne miesiączki i nie wiesz, jaki może być termin następnego okresu, weź po uwagę najdłuższy z cykli w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Jeżeli wynik jest ujemny, a nie jesteś pewna, kiedy możesz spodziewać się okresu, powinnaś wykonać test powtórnie po 3 dniach, aby wykluczyć możliwość jego przedwczesnego zastosowania.

• Rezultat testu powinien pojawić się po 3 minutach. Jeśli w ciągu 10 minut w małym okienku nie widać niebieskiej linii, oznacza to, iż tester nie zadziałał w prawidłowy sposób. Przyczyną tej sytuacji może być zbyt duża lub zbyt mała ilość moczu użyta do przeprowadzenia testu. Powinnaś wtedy wykonać go powtórnie, wykorzystując nowe (!) opakowanie z testerem.

• Dodatni wynik (ciąża) powinien być widoczny przez co najmniej 24 godziny. Ujemny wynik (brak ciąży) powinien utrzymywać się co najmniej 20 minut, po upływie których należy test wyrzucić.