Nastolatka u ginekologa – pierwsza wizyta

Czy w okresie przedpokwitaniowym jest już czas na pierwszą wizytę u ginekologa?
Niekoniecznie. Jeżeli dorastającej dziewczynie nic nie dolega, ma regularne i nie zanadto bolesne miesiączki, nie ma takiej konieczności. Jednak przy każdej nieprawidłowości wizyta u lekarza, i to jak najszybciej, jest niezbędna.

Czy od razu – w wieku 15 czy 16 lat – iść do ginekologa dla dorosłych? Nie. Jeżeli to możliwe, radzimy zdecydować się na wizytę u lekarza specjalizującego się w problemach ginekologii rozwojowej. Inne jest bowiem podejście tego lekarza do pacjentek, które nie są ani emocjonalnie, ani psychicznie dojrzałe. Inny też jest sposób rozmowy, lepsze zrozumienie psychiki młodej dziewczyny.

Ginekologia wieku rozwojowego jest integralną częścią ginekologii oraz położnictwa i zajmuje się dziewczynkami do 18. roku życia. Ma za zadanie głównie działania profilaktyczne.

Specjalistyczna diagnoza oraz ukierunkowane leczenie na podstawie badań endokrynologicznych, mikrobiologicznych, genetycznych czy psychologicznych mają na celu zapobieganie niepłodności, niepożądanej ciąży u nastolatek, zakażeniom, a przede wszystkim zmianom nowotworowym narządu rodnego.

Najważniejszy dobry kontakt

Bardzo ważne jest nawiązanie kontaktu ginekologa z młodą pacjentką. Podczas pierwszej wizyty zazwyczaj dużą rolę odgrywa miła, ciepła, serdeczna atmosfera, aby pacjentka czuła komfort psychiczny, była całkowicie rozluźniona, bez wstydu i zakłopotania rozmawiała o swoich problemach oraz zadawała pytania, które ją nurtują.

Dobrze, jeżeli dziewczyna jest przygotowana na pytania lekarza: o datę pierwszej miesiączki, typ miesięcznych krwawień, datę ostatniej miesiączki przed wizytą u lekarza, nieregularne i bolesne miesiączki, środki kosmetyczne i higieniczne stosowane poczas krwawienia, stosunki płciowe (bolesne, niebolesne), krwawienie w czasie stosunku, orgazm lub jego brak, rodzaj stosowanej antykoncepcji, ewentualne zabiegi ginekologiczne itp. Część problemów może sobie zapisać na kartce, aby o nich nie zapomniała.

Czy rodzice albo matka powinni być podczas takiej wizyty obecni? Mogą przyprowadzić córkę i być przy części rozmowy. Jednak zazwyczaj nastolatka czuje się mniej skrępowana, rozmawiając z lekarzem o intymnych sprawach i problemach bez świadków.

Jest to dla dorastającej dziewczyny duże przeżycie. Dlatego też bardzo ważne jest to, aby miała ona poczucie, że lekarz nie jest zniecierpliwiony i ma dla niej czas, nie tylko na przeprowadzenie wywiadu i badanie, ale także na rozmowę, pytania i wyczerpujące odpowiedzi.

Sytuacja może być krępująca dla młodej dziewczyny, nawet jeżeli wie z teorii, na czym badanie polega. Trzeba bowiem przełamać barierę wstydu związaną z niektórymi polecaniami lekarza: pacjentka musi rozebrać się, wejść na fotel ginekologiczny. Niekiedy trudność sprawia zadanie krępujących pytań, które umykają z powodu stresu.

W gabinecie ginekologicznym

Moment badania jest często celowo odwlekany przez te pacjentki, które przyszły tu po raz pierwszy. Współczesne, odpowiednio wyposażone gabinety ginekologiczne często składają się z trzech pomieszczeń (lub przynajmniej trzech kącików): w jednym lekarz przeprowadza wywiad, drugi to łazienka (lub miejsce do przygotowania się do badania), w trzecim odbywa się badanie.

Najpierw lekarz przeprowadza wywiad z pacjentką. Potem korzysta ona z łazienki, w której może się rozebrać i podmyć. Z łazienki bezpośrednio wchodzi się do gabinetu badań, w którym znajduje się fotel ginekologiczny. Podczas rozmowy lekarz informuje pacjentkę o potrzebie badania, jego przebiegu, sposobie wykonywania i dalszym postępowaniu, co ułatwia psychiczny kontakt. Badanie często odbywa się w obecności pielęgniarki, o czym pacjentkę wcześniej się uprzedza.

Tuż przed badaniem lekarz najczęściej sygnalizuje rozpoczęcie badania przez dotknięcie wewnętrznej powierzchni ud i skóry brzucha, a także końcami palców – wejście do pochwy. Następnie lekarz dobiera odpowiedni rodzaj postępowania (badanie przez pochwę, przez odbyt) oraz rozmiar wziernika i oświetlenia. Aby pacjentka nie odczuła nieprzyjemnie dotyku narzędzi, zwykle są one ogrzane do temperatury pokojowej i wprowadzane bardzo ostrożnie, niekiedy w znieczuleniu. Aby zniwelować niezbyt przyjemne uczucie tarcia, palce rękawicy ginekolog moczy w wazelinie lub glicerynie.

Jeżeli pacjentka odczuwa badanie jako bolesne lub nieprzyjemne, zazwyczaj lekarz odczekuje i po chwili pyta, czy może je kontynuować. Bardzo pomocne jest również utrzymanie kontaktu wzrokowego. Często lekarz w trakcie badania rozmawia o jego poszczególnych etapach oraz o sprawach mogących zainteresować dorastającą dziewczynę. Dzięki temu może ona się zrelaksować i pozbyć obaw. Potem lekarz bada także piersi dziewczyny i uczy ją samokontroli.

Pod koniec wizyty można spokojnie ubrać się w łazience i wrócić do pokoju, w którym odbyła się wstępna rozmowa. Teraz jest czas na szczegółowe wyjaśnienia dotyczące stanu zdrowia, diagnozy, ewentualnych dodatkowych badań i – jeśli to konieczne – wszczęcia leczenia.

Jeżeli dziewczyna przyszła przede wszystkim po środki antykoncepcyjne, lekarz dokładnie przedstawia ich wady i zalety oraz zaleca najlepszy. Młode dziewczyny często liczą na założenie wkładki antykoncepcyjnej i są rozczarowane, że jej nie otrzymały. Warto więc wiedzieć, że domaciczna wkładka jest bardzo skutecznym i wygodnym środkiem antykoncepcyjnym (można ją założyć aż na 5 lat), ale nie jest wskazana dla młodych dziewcząt ze względu na zwiększone ryzyko infekcji. Lekarze polecają je młodym kobietom, ale tym, które już rodziły i mają stałego partnera.

Najczęściej infekcje

Najczęstszym powodem pierwszej wizyty w gabinecie ginekologicznym jest stan zapalny lub upławy. U nastolatek zapalenia pochwy i sromu z zaburzeniami biocenozy pochwy występują często, mimo że błona śluzowa pod wpływem estrogenów jest bardziej oporna na działanie bakterii i wirusów niż przed dojrzewaniem. Najbardziej narażona na infekcje przenoszone drogą płciową jest młoda pacjentka, która utrzymuje kontakty płciowe z wieloma partnerami. Typowe infekcje to opryszczka, rzęsistek pochwowy, drożdżyca i chlamydioza, która jest przyczyną 60-70% stanów zapalnych jajowodów i może doprowadzić do zniszczenia jajowodu, a w efekcie do niepłodności.

Gdy pacjentka ukończy 18 lat, dotychczas prowadzący ją lekarz kieruje ją do ginekologa dla dorosłych kobiet. Z czasem mogą pojawić się inne oczekiwania, takie jak przygotowanie do planowania rodziny, opieka nad kobietą ciężarną, niekiedy związane z porodem czy połogiem. Często więc ginekolog jest powiernikiem i przyjacielem, który nie tylko dba o zdrowie pacjentki, ale zna również jej życie intymne.

Pierwsze oznaki

Pierwsze oznaki tzw. okresu przedpokwitaniowego, w którym dziewczyna powoli zmienia się w kobietę, to powiększanie się piersi i pojawienie się owłosienia łonowego. Waga prawidłowo rozwijającej się dziewczynki powinna wahać się wtedy między 43 a 47 kg. Po około roku, zazwyczaj między 10. a 16. rokiem życia, pojawia się pierwsza miesiączka.

Jest ona ważnym wydarzeniem w życiu każdej dziewczyny, dlatego też nie powinna być dla niej zaskoczeniem i najlepiej, jeżeli zostanie do tego faktu przygotowana przez matkę, babcię, ciocię lub odpowiednie poradniki. Datę pierwszego okresu należy sobie zapisać, gdyż taka informacja jest potrzebna podczas kolejnych wizyt u ginekologa.

Higiena podczas „trudnych dni”

Pierwsze miesiączki są zawsze związane z trudnymi dniami, bo psychika i organizm muszą się dostroić do zmian. Dobrze, jeżeli dziewczyna je zaakceptuje, zda sobie sprawę z tego, że tak już będzie przez wiele lat (aż do okresu przekwitania). Kilka dni przed menstruacją i podczas jej trwania pojawiają się zmienne nastroje, skłonność do niepokoju i wybuchowości, podenerwowanie i skłonność do płaczu. Aby złagodzić te reakcje, warto nieco zmienić tryb życia, zadbać o relaks oraz wypoczynek i stosować dietę bogatą w witaminy i minerały.

Higiena w tym czasie w zasadzie niczym się nie różni od codziennych zabiegów higienicznych. Najlepiej więc kąpać się w nie za ciepłej wodzie pod prysznicem i często podmywać (najlepiej przed każdą zmianą podpaski). Co lepiej stosować: podpaski czy tampony? To sprawa indywidualna. Jedno i drugie należy zmieniać możliwie najczęściej, bo rozkładająca się krew jest źródłem bakterii i nieprzyjemnego zapachu. Podpaski szczególnie poleca się przy obfitszych krwawieniach, a więc przez pierwsze 2-3 dni. Czy dziewice mogą stosować tampony bez obaw? Oczywiście. Podczas menstruacji błona rozpulchnia się (pod wpływem estrogenów), staje się luźniejsza i bardziej rozciągliwa (do 3 cm średnicy). Nie ma więc niebezpieczeństwa, że tampon ją przerwie. Najlepiej zacząć od tamponów o najmniejszych rozmiarach.